ERGENLİK DÖNEMİ
Ergenlik insan hayatının önemli ve zor bir gelişim evresidir. İçinde yaşanılan dönem, bu gelişimi daha da karmaşık hale sokmakladır. Ergenler pek çok yararlı ve zararlı etkiye açık olarak ve çoğunlukla tek başlarına büyümektedirler. Uyuşturucu kullanımı, yüksek suç oranları, alkol, sigara içme, kazalar, ebeveynlerle iletişim problemleri, arkadaş baskıları, televizyon ve internetin gençler üzerindeki etkileri bu dönemin belli başlı problemleri arasındadır. Ergenlere yönelik geliştirilen pek çok programdan oldukça etkili sonuçlar elde edilmektedir. Ebeveynler, eğitimciler ve uzmanlar iş birliği ile gençlerin sağlıklı gelişimi için çabalamalıdır. Ergenlik döneminin özelliklerini bilmek ve ergenle iletişim kurmaya çalışmak önemlidir.
Ergenlik döneminin çocuklar için ayrı, ebeveynler için ayrı zorluklarda geçmektedir. Çocuğunuz; kendisini, çevresindeki olayları, hayatın amacını, düzeni ve yaşamı bu dönemde sorgular. Ayrıca bu dönemde çocuğunuz yetişkinliğe doğru yola çıkmaya hazırlanmaya başlamaktadır.Çocuk bu yolculuğunu başarıya ulaştırmasıyla; kendisini, güçlü ve zayıf yönlerini, değerlerini, amaçlarını belirlemiş olur ve hayata net bir bakışla devam eder. Bu noktada ebeveynlerin rolü çok önemlidir. Sizlerin rehberliğinizde rotasını çizebilmesi için, çocuğunu doğru iletişime yönlendiren ve gerçek anlamda anlamaya çalışan bir anne babaya ihtiyacı vardır.
ERGENLİK DÖNEMİDE KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
Ergenlerin en hassas olduğu nokta güç kullanarak hükmedilmeye çalışılmasıdır. Ergen anne ve babalarından büyüdüğünü kabul etmelerini ne bu konuda tutarlı davranmalarını bekler. Böyle durumlarda ergen kendini anlaşılmamış ve engellenmiş hisseder. Bu dönem yoğun bir eleştirme, inceleme, karşılaştırma dönemidir. Kardeşler arası çatışma yaşar. Kardeşlerinden kendilerini anlamalarını büyüdüklerini fark ederek saygı göstermelerini beklerler. Anne babalar ergenlik döneminde çocuklarının kendilerinden uzaklaştıklarını hissederler ve üzülürler. Aslında ebeveynlerine her zamankinden daha fazla bağlıdır.
Başarı ergenlik döneminde düşebilir. Nedeni dağılan bilgiyi toparlayamamak, ders çalışmak için gerekli motivasyonu sağlayamamaktır. Sürekli hayal kurmaktan, kendilerini verememekten şikâyet ederler. Ancak nedenini anlayamazlar. Ergenler ilgi odağı olmaktan hoşlanırlar. Ergenler heyecanlı ve acelecidirler. Öğretmenlerde kişilik ve bilgi birikimine dikkat ederler.
ERGENİN AİLE İÇİ İLİŞKİ VE SORUNLARI
Ergen yaşadığı toplumda, kendi görev ve statüsü hakkında açık seçik bir fikre sahip değildir. Kendisine yetişkin görev ve sorumlulukların verilmemesi ergeni mutsuz kılar.
Aile yuvasında gördüklerinin olgunlaşmakta olan ergenin kişilik yapısında biçimlendirmede çok büyük, çok derin etkisi vardır. Aile yuvasının havası ve ortamı, aile bireyleri arasındaki ilişkiden doğar. Ama baba ile çocuk arasındaki belli başlı ilişkiler, güçlünün tutumuyla gücün yani otoritelerin türünü ve bunların ergen üzerindeki etkisi ile gencin bunu algılayışını belirler.
Ergenlik döneminde anne baba kontrolüne karşı gelişe tepkiye koşut olarak otorite desteğine olan gereksinim, duygusal gerginliğe neden olur.
Ergene karşı yetişkinin baskı ve yasaklara dayanan disiplin anlayışı, olumlu ve yapıcı olması gereken bu evreyi çatışmalarla dolu olumsuz bir döneme dönüştürebilir.
Anlaşılır ve tutarlı tepkilerin birikimi, hangi davranışın sonuçlarının ne olacağını belirlemiştir.
Dolayısıyla genç, hem davranış seçimlerinde kendini özgün görebilir, hem de seçimleri hakkında kısıtlanacağından çekinmeden ana-babasına danışabilecek bir durumdadır. Anne ve babanın ergene güven vermesi ve aralarındaki diyalogu en iyi biçimde sürdürmesi gerekir.
Ergenlerin bu dönemde ailelerine olan bağımlılıkları azalır. Hiçbir şey beğenmez, sürekli şikayet edecek bir şeyler bulurlar. Eve istediği zaman girip çıkmak ister. Ailesinin en ufak bir eleştirisine büyük tepkiler verir. Kendine yöneltilen eleştirileri kabul etmez, sürekli eleştirmeyi sever. Boş vermişlik içindedir. Anne babasının beğenileriyle alay eder. Anne babasının düşüncelerini eskimiş bulur. Onlardan öğrenecek hiçbir şeyi kalmamış sanır. Bu dönemde aileye büyük bir görev düşer. Aile bu davranışların bir süre sonra geçeceğini bilmeli ve sabırlı davranmalıdır. Aileyle fikir bazında çatışma, isyankâr tutum bu dönemde artar.
AİLELERİN ŞİKÂYETLERİ
- Bu çocuğu ben büyütmedim. Ders çalışmıyor. Sorumluluk duygusu yok. Canım sıkılıyor diyor. En küçük isteklerini sert bir dille bildiriyor. Kardeşlerini kızdırmaktan zevk alıyor.
- Okuduğunu anlamıyor gibi. Durgunlaştı, dalgınlaştı. Çabuk karamsarlığa düşüyor. Ara sıra hiç yoktan huysuzlaşıyor. Sert karşılıklar veriyor.
- İleri derecede alıngan. Derslerinde gene başarılı ama oyuna, eğlenceye çok düştü. Olur, olmaz her şeye ağlıyor.
- Her istediğini yaptırmak istiyor. Aşırı süsleniyor. Siz bana karışmazsınız diyor.
- Derslerinde başarılı. Hiç sorun çıkartmayan bir çocuk. İki kez okula gitmemiş. Arkadaşlarıyla gezmiş. Sorunca yalan söyledi. Bu davranışı bizi çok şaşırttı.
- Çok harçlık istiyor. Çok geziyor, eve girmek istemiyor. Spora çok düştü. Derslerine boş veriyor. Banyoya sokamıyoruz. Ellerini bile yıkatamıyoruz. Saçını kestiremiyoruz
- Son derece asi ve hırçın olmaya başladı. Başına buyruk olmak istiyor. Bir psikologla mı görüşmeliyim?
ÇOCUKLARIN ŞİKÂYETLERİ
- Büyüklerin anlayışsızlığı ve baskısı, onur kırıcı davranışlar
- Arkadaş edinmede güçlük
- Kız-erkek arkadaşlığının olmaması,
- Kız erkek arkadaşlığının aile ve çevre tarafından anlaşılmaması ve karşı çıkılması
- Boş zamanlarını etkin bir biçimde değerlendirecekleri yerlerin,olanakların olmaması
- Evde ve okulda dayağın bir eğitim aracı olarak kullanılması
- Cinsel sorunlarını aile üyeleriyle konuşamamak
- Ana-babanın arkadaş seçimlerine karışmaları
- Yeni tanıştıkları insanlarla rahat konuşamamak
- İzinsiz dışarı çıkamamak
- Kendine güven duymamak, sık sık yaptığı hatalardan dolayı utanmak
- Ölüm korkusu, dini konulara aşırı eğilim, neyin doğru neyin yanlış olduğunun araştırılması
- Dikkati toplayamamak, Ders çalışırken zamanını iyi değerlendirememek
- Ders çalışmasını engelleyecek birçok yan uğraşların olması
Ergen bir çelişkiler dünyasında yaşamaktadır. Bir yandan çevresindekilerin kendisine ilişkin düşüncelerine çok önem verirken, bir yandan da kendisini herkesten daha akıllı sanmaktadır.
Ergenler kendilerini olduğu gibi yargılamadan kabul eden, sevgi, saygı gösteren, güven ve destek veren özdeşim modelleri ile karşılaşma şansına sahip olurlarsa, sağlıklı bir kimlik geliştirebilirler. Ergenlik dönemi, kısaca bireyin çevresiyle ve kendisiyle çatışma halinde olduğu bir dönemdir.